Achtergrondartikelen over lucht, geluid en gezondheid
Hoeveel mensen overlijden vroegtijdig ten gevolge van luchtvervuiling?
Bij discussies over de gezondheidsschade die het verkeer door luchtvervuiling aanricht valt steeds weer de vraag: "Hoeveel mensen sterven er eigenlijk door die luchtvervuiling". Dit artikel gaat in op die vraag.
Het probleem met deze vraag is dat zij samenhangt met de vraag "En hoeveel langer zouden die mensen dan hebben geleefd in schone lucht?", en dat die vraag niet te beantwoorden is. Neem het voorbeeld van een astmatisch kindje. Wellicht overlijdt dat in een periode van smog. Maar als dat kindje - met moeite - die periode overleeft groeit het misschien wel over de astma heen en leeft het nog 80 jaar in goede gezondheid.
Daarom spreken onderzoekers tegenwoordig niet meer van sterfgevallen door luchtvervuiling. In plaats daarvan doen ze uitspraken als: "Door luchtvervuiling leeft de Nederlander gemiddeld een jaar korter." Dit getal van een jaar korter leven volgt bijvoorbeeld uit figuur 17 van Knol en Staatsen (RIVM rapport, 2005) en het is in verscheidene latere studies bevestigd. In 2005 spraken Knol en Staatsen nog over fijn stof (PM10), maar sindsdien is duidelijk geworden dat de gezondheidsschade vooral wordt aangericht door ultrafijn stof oftewel nanostof en dat nanostof vooral afkomstig is van verkeer (zie het artikel Naar een roetreductieplan...). Bovendien laten recente onderzoeken zien dat vooral mensen die dicht bij een drukke verkeersweg wonen gezondheidsschade hebben (RIVM, 2007). Het is daarom goed te verdedigen dat de schade door fijn stof vooral aan het verkeer moet worden toegeschreven. Fijn stof uit andere bronnen (zeezout, woestijnzand) is veel minder schadelijk.
Luchtvervuiling: Tien procent van de Nederlanders overlijdt gemiddeld 10 jaar te vroeg
Hoewel we het getal van gemiddeld een verloren levensjaar in Nederland dus niet echt kunnen vertalen naar voortijdige sterfte, kunnen we toch wel iets zeggen over het aantal mensen dat overlijdt aan luchtvervuiling door verkeer. Om gemiddeld een levensjaar te verliezen zouden alle Nederlanders een jaar te vroeg kunnen overlijden. Het is echter onwaarschijnlijk dat wij allemaal getroffen worden. Ook zou bijvoorbeeld van elke 100 baby's die geboren worden er één direct kunnen overlijden, en die ene zou in schone lucht 100 jaar geworden zijn. Ook dat is onwaarschijnlijk. De waarheid zal wel ergens in het midden liggen. Ín 2005 haalden Knol en Staatsen nog onderzoek aan waaruit zou blijken dat 10% van de Nederlanders vroegtijdig overlijdt, en dan dus 10 jaar van het leven verliest. Hoewel de wetenschap dat getal nu dus niet meer ondersteunt, ligt het wel mooi in het midden, en het zal dus niet heel erg van de waarheid afwijken. Het getal kom je dan ook regelmatig tegen als antwoord op de vraag naar vroegtijdige sterfgevallen: Eén op de 10 Nederlanders overlijdt door luchtvervuiling door verkeer. Het gaat dan om een 18.000 sterfgevallen per jaar, en die mensen verliezen gemiddeld 10 jaar van hun leven door die luchtvervuiling. In de stad Utrecht is dit elke dag een dode.
Ik merk nog op:
1. Dit gaat om een gemiddelde. Mensen die dicht bij een snelweg wonen, werken, leren of recreëren hebben een veel grotere kans te sterven aan luchtvervuiling door die weg.
2. Dit betreft alleen levensjaren, zonder aandacht voor de gezondheid tijdens het leven. Het autoverkeer veroorzaakt ziekten als astma, kanker, hersenbloedingen, enzovoort. Voordat mensen overlijden aan die ziekten hebben ze wellicht nog maanden tot jaren geleden onder die of andere ziekten die door het verkeer veroorzaakt zijn. Sommige van die ziekten zijn niet dodelijk maar veroorzaken wel een leven lang lijden.
Tekst: Gerard Cats
Lees ook:
VOLY's: over de maatschappelijke kosten van luchtvervuiling
Gezondheidsschade en daly's: kosten van het verkeer in Utrecht
Naar een roetreductieplan voor een gezonder beleid op luchtkwaliteit
